มะละกอตอนกิ่ง..ทำได้ไง?

การตอนกิ่งมะละกอถือเป็นเทคนิคที่น้อยคนจะทราบมาก่อน ด้วยความรู้และความเข้าใจเดิมที่ระบุว่ามะละกอต้องขยายพันธ์ด้วยเมล็ด การเสียบยอด และการเลี้ยงเนื้อเยื่อ แต่ปัจจุบันการตอนกิ่งมะละกอได้ผ่านการทดลองโดย คุณคำนึง นวลมณีย์ โรงเรียนบ้านหว้าหลัง สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาสงขลา เขต 3 จนเป็นผลสำเร็จและมีการขยายผลไปสู่ที่ต่าง ๆ มากมาย
การตอนมะละกอสามารถขยายพันธุ์ได้รวดเร็ว เกษตรกรสามารถประหยัดค่าใช้จ่ายในการซื้อเมล็ดพันธุ์มาเพาะซึ่งบางพันธุ์มีราคาต่อเมล็ดที่แพง กิ่งมะละกอที่ผ่านการตอนและนำมาปลูกแล้ว ต้นจะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ต้นเตี้ยแต่มีผลผลิตให้เก็บเกี่ยว ให้ผลผลิตเร็วกว่าการเพาะด้วยเมล็ด ใช้พื้นที่น้อยแต่ได้ผลผลิตมาก สามารถสร้างรายได้มากขึ้นในพื้นที่ที่น้อยลง โดยการปลูกมะละกอด้วยเมล็ดจำนวน 20 ไร่ เทียบเท่ากับการปลูกมะละกอด้วยการตอนกิ่งเพียง 1 ไร่เท่านั้น ที่สำคัญการขยายพันธุ์ด้วยการตอนกิ่งยังช่วยให้สามารถรักษาลักษณะเดิมจากแม่พันธุ์ไว้ได้ ไม่ต้องเสี่ยงเรื่องการกลายพันธุ์เช่นปลูกด้วยเมล็ด เรามาดูวิธีการกันเลยละกันนะ

วัสดุในการตอนกิ่ง
1. มีดขนาดเล็ก
2. เชือกหรือยาง
3. ถุงพลาสติกขนาด 3x5 นิ้ว
4. ขลุยมะพร้าว
5. ดินร่วน
6. ลิ่มไม้ (ไม้เนื้อแข้งที่ไม่ยุ่ยง่ายเมื่อโดนความชื้น) หรืออิฐแดงตีให้ได้เท่าขนาดนิ้วก้อย

วิธีการทำ

1. ให้คัดเลือกต้นมะละกอแม่พันธุ์ที่เป็นพันธุ์ดี ผลสวยและลูกดก ทำการตอนต้นมะละกอทั้งต้นไปปลูกก่อน (ดีกว่าตัดทิ้งเฉย ๆ ) โดยการตอนก็ทำเช่นเดียวกับการตอนกิ่งทั่ง ๆ ไป จากนั้นจึงทำการตัดต้นมะละกอให้เหลือความสูงประมาณ 80 เซนติเมตร

ต่อมาต้นมะละกอที่ตัดจะแตกกิ่งออกมา 5-6 กิ่ง ภายใน 2 เดือน ครึ่ง กิ่งจะยาวประมาณ 20-25 เซนติเมตร
2. ให้ทำการเฉือนกิ่งพันธุ์ จากข้างล่างไปข้างบนเป็นปากฉลาม จากนั้นใช้ลิ่มไม้เล็ก ๆ ขัดไว้ไม่ให้ติดกัน (เป็นการปิดทางท่อส่งอาหาร บังคับรากให้งอกออกจากกิ่งที่ตอน)

3. นำดินร่วนและขลุยมะพร้าวมาผสมกันในอัตราส่วน 3:1 บรรจุถุงพลาสติก

4. ผ่าถุงพลาสติกตรงกลาง รดน้ำให้ชุ่มแล้วนำไปวางทับรอยแผลที่เฉือนไว้ มัดถุงด้วยเชือกให้แน่น

5. เฉือนท่อน้ำเลี้ยงห่างจากกิ่งตอนประมาณ 3-5 นิ้ว จะทำให้รากงอกเร็วขึ้น ภายใน 30-45 วัน รากจะงอกออกมาเต็มที่ สามารถตัดไปปลูกได้

การปลูกมะละกอตอนกิ่ง

1. นำกิ่งพันธุ์ที่ตอนมารแล้วทำการชำในถุงขนาด 6x12 นิ้ว โดยใช้ดินที่จืด ไม่ว่าจะเป็นดินข้างบ้านหรือดินจอมปลวก โดยนำมาผสมกับเกลบเล็กน้อย หรือใบไผ่ ใบจามจุรี (ฉำฉา) ฯลฯ เมื่อนำกิ่งพันธุ์มาชำกับวัสดุปลูกดังกล่าว รากมะละกอจะออกรากอีกเต็มไปหมด ภายใน 20 วัน ทั้งนี้เพื่อเป็นการลดความเสี่ยงในการตายหากปลูกกิ่งตอนลงดินเลย



2. ให้ทำการเตรียมหลุมในช่วงเดียวกับที่ตอนกิ่ง โดยขุดหลุม 60x60 เซนติเมตร ใช้ปุ๋ยหมัก ½ กระสอบรองก้นหลุม คลุกเคล้าให้เข้ากัน รดน้ำให้ชุ่ม เอาหญ้าคลุม ทิ้งไว้ 7-15 วัน ก่อนลงปลูก
3. นำกิ่งตอนมะละกอที่ผ่านการชำแล้วมาปลูกลงดินในหลุมที่เตรียมไว้ โดยฝังลงไปในดิน หลังจากปลูกไป 45 วัน จะออกผลให้เห็น ให้ปุ๋ยหมักอีก ½ กระสอบ





4. ภายใน 120 วัน จะสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ ความสูงของต้นในขณะให้ผลผลิตจะอยู่ที่ประมาณ 1 เมตร

ข้อสังเกต

• เมื่อกิ่งงอกออกมาจากต้นแม่พันธุ์ที่ตัดเพื่อจะใช้ตอน ในชุดแรกจะออกกิ่งมา 5-6 กิ่ง เมื่อตอนแล้วตัดไปปลูก รุ่น ต่อ ๆ มาจะออกกิ่งออกมามากขึ้นกว่าเดิม จาก 5-6 กิ่ง จะเพิ่มเป็น 7-8 กิ่ง และอาจถึง 10-20 กิ่งในปีที่ 2
• ในการตอนกิ่งมะละกอที่งอกออกจากต้นแม่พันธุ์ โดยปกติจะตอนกิ่งที่ยาว 20-35 เซนติเมตร แต่หากกิ่งสั้นกว่านี้ก็สามารถตอนได้ แต่ต้องเลือกขนาดถุงพลาสติกที่มาหุ้มกิ่งให้เหมาะสม กิ่งเล็กก็ใช้ถุงเล็ก กิ่งใหญ่ก็ใช้ถุงใหญ่ หากกิ่งใหญ่ใช้ถุงเล็กจะทำให้รากหักได้
• การตอนกิ่งมะละกอที่ขนาดใหญ่และยาวไม่เท่ากันจะเป็นตัวบอกได้ว่า ต้นมะละกอจะเตี้ยแล้วออกผล หรือต้นสูงแล้วออกผล การใช้กิ่งเล็กและสั้นตอนไปปลูกจะออกผลกองกันดินเลย แต่ถ้าใช้กิ่งยาวและใหญ่มาตอน ตอนไปปลูกจะออกผลสูงเหนือเข่าไป
• ถ้าตอนกิ่งที่มีการติดลูกเท่าปลายก้อยที่ดอกเริ่มบาน ลูกนั้นจะใหญ่ขึ้นทันทีหลังจากนำไปปลูก
• รากมะละกอจะลงลึกถึง 2 เมตร ในช่วงฤดูแล้ง แต่ในช่วงฤดูฝน รากมะละกอจะอยู่ที่ประมาณ 4 นิ้ว
• ต้นมะละกอตอนกิ่งรากจะมีการเจริญเติบโตออกทางด้านข้าง ให้ลำต้นที่แข็งแรง รวมทั้งรากของมะละกอตอนกิ่งจะมีความดกแต่สั้น จึงต้องมีการบำรุงด้วยปุ๋ยที่มากกว่า ในฯที่รากของมะละกอที่ปลูกด้วยเมล็ด ซึ่งมีน้อยและขยายไปไกล
• ต้นตอแม่พันธุ์ที่ออกกิ่งมาให้ตอน สามารถทำการตอนไปได้ตลอด ต้นสูง 1เมตร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 8 นิ้ว ก็ยังเกิดกิ่งไปตอนได้ ต้องป้องกันอยู่อย่างเดียวคือเรื่องน้ำท่วม ต้นตอจมาน้ำจะตายได้